नमस्कार मित्राने आज आपण एका नवीन अँप विषयी माहिती पाहणार आहोत. जे अँप आपल्या साठी खूप महत्वाचा आहे. जे अँप आपल्या खिश्याचे ओझे हलके करणार आहे. त्याच बरोबर आपल्या कागदपत्रांची सुरक्षितता वाढवणारे आहे. आणि आपल्या अडचणीच्या काळात खूप उपयुक्त असणारा आहे. त्याच नाव आहे DigiLocker (डिजिलॉकर) होय digilocker हे अँप आपल्या मोबाईल च्या पॉकेट मध्ये असणे खूप गरजेचे आहे. कारण हे अँप एक आणि याचे फायदे अनेक आहेत. त्यामुळे हे आपल्या कडे असणे घरचे आहे.
DigiLocker
केंद्र सरकारतर्फे देशातील डिजीटल उपक्रमाला प्रोत्साहन दिले जात आहे. त्याचाच एक महत्वाचा भाग म्हणून नागरिकांसाठी डिजीटल लॉकर हि एक महत्वाची सुविधा सुरू करण्यात आली आहे.डिजीटल लॉकर ही योजना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या डिजीटल इंडिया उपक्रमाचा एक महत्त्वपूर्ण भाग आहे. केंद्रातील मोदी सरकारतर्फे देशातील डिजीटल उपक्रमाला प्रोत्साहन दिले जात आहे. त्याचाच एक भाग म्हणून नागरिकांसाठी डिजीटल लॉकर सुविधा सुरू करण्यात आली आहे. या सुविधेमुळे नागरिकांना कुठेही जाताना त्यांचे सर्व महत्त्वाचे कागदपत्र डिजीटल लॉकरमध्ये ठेवता येणार आहेत. ज्यामुळे या कागदपत्रांची मुळ प्रत सोबत बाळगायची आवश्यकता नसल्याने ते खराब किंवा गहाळ होण्याची भीती देखील नाहीशी होण्यास मदत मिळाली आहे.
एखादी व्यक्ती मुलाखतीसाठी जाताना सोबत त्याच्या महत्त्वाच्या कागदपत्रांची मूळ प्रत घेऊन जाण्यास घाबरत असेल किंवा त्यांना आपली कागदपत्रे हरवण्याची भीती वाटत असेल. अनेकदा असंख्य युवकांना त्यांची महत्वाची कागदपत्र, प्रमाणपत्र बाहेर पडताना जवळ बाळगण्याची भीती वाटत असते किंवा ते भिजणे किंवा फाटणे खराब होण्याची शक्यता असते अश्या वेळी DigiLocker हे अँप अत्यंत महत्वाचे काम करते . मात्र यातून केंद्र सरकारच्या डिजीटल लॉकरच्या माध्यमातून नवीन मार्ग उपलब्ध झाला आहे. डिजीलॉकरमुळे युवावर्गाला मोठी मदत आणि दिलासा मिळाला आहे.
डिजिटल लॉकर म्हणजे काय?
डिजिटल लॉकर हा इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालयाचा एक प्रमुख कार्यक्रम आहे. जो वापरकर्त्यां विविध एजन्सींमधील इलेक्ट्रॉनिक दस्तऐवजांमध्ये रिअल-टाइम ऍक्सेस प्रदान करण्याचा प्रयत्न करतो. हे भौतिक दस्तऐवजाचा वापर दूर करण्यावर आणि भारतीय नागरिकांना एकाच ठिकाणी अस्सल कागदपत्रे साठवण्यासाठी सुरक्षित आणि सुरक्षित वैयक्तिक इलेक्ट्रॉनिक जागा प्रदान करण्यावर जोर देत आहेत.
डिजिटल लॉकर भारत सरकारने फेब्रुवारी 2015 मध्ये इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालयाने (MeitY) लाँच केले होते. 8 फेब्रुवारी 2017 रोजी अधिसूचित करण्यात आलेल्या माहिती तंत्रज्ञानाच्या नियम 9A (डिजिटल लॉकर सुविधा प्रदान करणाऱ्या मध्यस्थांकडून माहिती रोखणे आणि टिकवून ठेवणे) नियम 2010 नुसार, डिजिटल लॉकर प्रणालीवर जारी केलेले दस्तऐवज मूळ भौतिक कागदपत्रांइतकेच असतील. त्यामुळे सर्वत्र भौतिक कागदपत्रे बाळगण्याचे ओझे कमी होते. व ती सर्व कागदपत्र सुरक्षित राहतात.
हेही वाचा ~ Google Translate ने कोंणत्याही भाषेचे रूपांतर करा आपल्या भाषेत.
DigiLocker मुख्य उद्दिष्टे
- महत्वाची कागदपत्रे डिजिटल स्वरूपात साठवण्यासाठी सुरक्षित ऑनलाइन कागदपत्र ठेवण्याची जागा उपलब्ध करून देते.
- इलेक्ट्रॉनिक दस्तऐवजांच्या स्टोरेज आणि शेअरिंगला प्रोत्साहन देऊन छापील दस्तऐवजांवर अवलंबून राहणे कमी करते.
- डिजिटल दस्तऐवजांची सत्यता तपासणे , फसवणूक आणि बनावटगिरीचा धोका कमी करणे.
- वापरकर्ता-अनुकूल वेब पोर्टल आणि मोबाईल ऍप्लिकेशन्सद्वारे संग्रहित कागद्पत्रामध्ये प्रवेश करणे, ते कधीही आणि कोठेही सहज उपलब्ध करून देणे.
- भौतिक दस्तऐवज हाताळणी, संचयन आणि सत्यापनाची आवश्यकता कमी करून प्रशासकीय प्रक्रिया सुव्यवस्थित करणे.
- अधिकृत व्यक्ती आणि संस्थांना निवासी डेटामध्ये सुरक्षित प्रवेश प्रदान करा, पारदर्शकता आणि कार्यक्षमतेला प्रोत्साहन देणे.
- महत्वाची कागदपत्रे आणि प्रमाणपत्रे विविध फॉरमॅटमध्ये सुरक्षितपणे साठवण्यासाठी डिजिटल लॉकर 10MB मोफत ऑनलाइन स्टोरेज ऑफर करते.
- डिजिटल लॉकर वापरकर्त्यांना विविध सरकारी विभागांमधील महत्त्वाच्या दस्तऐवजांच्या URL डिजिटल स्वरूपात संग्रहित करण्याची परवानगी देतो.
- डिजिटल लॉकर महत्त्वाच्या कागदपत्रांवर इलेक्ट्रॉनिक स्वाक्षरी करण्याची सुविधा प्रदान करते. हे त्यांची सत्यता सुनिश्चित करते आणि सरकार आणि इतर संस्थांमध्ये सहज सामायिकरण सक्षम करते.
- डिजिटल लॉकरसाठी अर्ज करण्यासाठी, व्यक्तींकडे वैध आधार कार्ड क्रमांक आणि नोंदणीकृत मोबाईल क्रमांक आधार कार्डशी जोडलेला असणे आवश्यक आहे.
- डिजिटल लॉकर पीडीएफ, जेपीजी, जेपीईजी, पीएनजी, बीएमपी आणि जीआयएफ फॉरमॅटमधील दस्तऐवजांना समर्थन देते. फाइल आकार मर्यादा प्रति दस्तऐवज 1 MB आहे.
- डिजिटल लॉकर संग्रहित दस्तऐवजांमध्ये सुरक्षित प्रवेश सुनिश्चित करतो. हे केवळ अधिकृत व्यक्तींना कागदपत्रे पाहण्याची आणि पुनर्प्राप्त करण्याची परवानगी देते.
- डिजिटल लॉकर विविध सरकारी सेवांसोबत समाकलित होते. हे अधिकृत हेतूंसाठी व्यक्तींना त्यांचे दस्तऐवज सहजपणे ऍक्सेस करण्यास आणि सामायिक करण्यास सक्षम करते.
- मोबाईल ऍप्लिकेशनद्वारे डिजिटल लॉकरमध्ये प्रवेश केला जाऊ शकतो. हे वापरकर्त्यांना जाता जाता त्यांचे दस्तऐवज व्यवस्थापित करण्यासाठी सुविधा आणि लवचिकता प्रदान करते.
- डिजिटल लॉकर वापरकर्त्यांच्या दस्तऐवजांची गोपनीयता आणि सुरक्षिततेला प्राधान्य देते. हे अनधिकृत प्रवेशापासून संवेदनशील माहितीचे रक्षण करण्यासाठी चांगला उपाय आहे.
डिजिटल लॉकर आणि NAD
NAD म्हणजे नॅशनल ॲकॅडमिक डिपॉझिटरी, भारतातील एका विशिष्ट शैक्षणिक संस्थेच्या माजी विद्यार्थी/विद्यार्थ्यांच्या सर्व शैक्षणिक नोंदी आणि प्रमाणपत्रे असलेला डेटाबेस आहे . आम्ही आधी चर्चा केल्याप्रमाणे, डिजिटल लॉकर म्हणजे वैयक्तिक दस्तऐवज ऑनलाइन संग्रहित करण्यासाठी एक सुरक्षित डिजिटल प्लॅटफॉर्म प्रदान करण्यासाठी सरकारद्वारे समर्थित उपक्रमाचा एक भाग आहे. NAD आणि डिजिटल लॉकरचे एकत्रीकरण गेम चेंजर असेल. एनएडी आणि डिजीलॉकरच्या एकत्रीकरणानंतर, विद्यार्थी डिजिटल लॉकर प्लॅटफॉर्मद्वारे एनएडी प्लॅटफॉर्मवरून त्वरीत प्रवेश मिळवू शकतात आणि त्यांची इच्छित कागदपत्रे सामायिक करू शकतात. यामुळे भौतिक कागदपत्रे बाळगण्याचे ओझे कमी होते आणि शैक्षणिक पात्रतेच्या संदर्भात पडताळणी अधिक कार्यक्षम आणि सुरक्षित होते.
नागरिकांना आणि एजन्सींना डिजिटल लॉकरचे फायदे
डिजिटल लॉकरद्वारे डिजिटल परिवर्तन देशव्यापी नागरिक आणि एजन्सींसाठी विविध फायद्यांसह येते. त्यापैकी काही खाली काही दिलेले आहेत:
नागरिकांसाठी
- रिअल-टाइम ऍक्सेस: वेब पोर्टल किंवा मोबाईल ऍप्लिकेशनद्वारे कागदपत्रे सहज उपलब्ध असल्याने ते कुठेही आणि कधीही ऍक्सेस केले जाऊ शकतात.
- सत्यता: कायदेशीरपणाबाबत, DigiLocker ची कागदपत्रे कागदपत्रांच्या भौतिक प्रती आहेत कारण ते इलेक्ट्रॉनिक स्वाक्षरी केलेले आहेत आणि त्यांना कोणत्याही भौतिक पडताळणीची आवश्यकता नाही.
- नागरिकांची संमती: पोर्टलवरील कागदपत्रांची देवाणघेवाण नागरिकांच्या संमतीनंतरच केली जाते, ज्यामुळे ही प्रक्रिया अधिक पारदर्शक बनते.
- सेवा वितरण: या पोर्टलद्वारे अनेक फायदे नागरिकांपर्यंत कोणत्याही वेळेत पोहोचू शकतात, कारण डिजीलॉकर उत्तम आर्थिक समावेश, शिक्षण, आरोग्य आणि विविध कल्याणकारी सेवांमध्ये उत्तम धोरण अंमलबजावणीमध्ये मदत करते.
एजन्सी साठी
- प्रशासकीय भार: हे द्रुत कागदविरहित प्रशासन आणि कागदपत्रांची द्रुत पडताळणी सुलभ करते. हे प्रशासकीय ओव्हरहेड कमी करते कारण त्याला भौतिक सत्यापन आणि अतिरिक्त संचयन आवश्यक नसते.
- डिजिटल ट्रान्सफॉर्मेशन: डिजिटल सशक्तीकरण एजन्सींना अधिकृत कागदपत्रांसह कोठेही जारी करणाऱ्या अधिकार्यांकडून रीअल-टाइम ऍक्सेससह मदत करते.
- सुरक्षित प्रवेश: नागरिकांच्या संमतीने जारीकर्ते आणि सत्यापनकर्ते यांच्यात एक सुरक्षित प्रवेशद्वार प्रदान केला जातो. हे विनंतीकर्त्यांद्वारे राखले जाते आणि प्रदान केले जाते.
- रिअल-टाइम पडताळणी: पडताळणी मॉड्यूल सरकारी संस्थांना नागरिकांच्या संमतीने रीअल-टाइममध्ये डेटा सत्यापित करण्यास सक्षम करते.
हेही वाचा – भारतातील बेस्ट UPI पेमेंट अँप 2024
बँकांमधील डिजिलॉकर वापराचे उदाहरण: वापर प्रकरण स्पष्टीकरण eKYC
डिजिलॉकर विविध दस्तऐवज इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने पुरवतो, ज्यामुळे ते अधिक सुलभ होतात. अशाप्रकारे, डिजिलॉकरने बँकिंग क्षेत्रात मोठा फायदा दिला. उदाहरणार्थ, बँकांमध्ये डिजीलॉकर प्लॅटफॉर्मचा वापर ग्राहकांना कागदपत्रे साठवण्यासाठी आणि ॲक्सेस करण्यासाठी करतात. आधार कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स, पॅन कार्ड इत्यादी कागदपत्रे डिजीलॉकरवर साठवता येतात. ही कागदपत्रे बँकांकडून इलेक्ट्रॉनिक पडताळणी आणि केवायसी (नो युवर कस्टमर) हेतूने मिळवता येतात. त्यामुळे बँकेच्या शाखेत कागदपत्रे प्रत्यक्ष सादर करण्याचा त्रास टळतो. त्यामुळे बँका आणि ग्राहक दोघांसाठी संसाधने आणि वेळेची बचत होते. शिवाय, यामुळे फसवणुकीचा धोका कमी होतो आणि सुरक्षितता सुधारते कारण पोर्टल सुरक्षित डिजिटल भांडार प्रदान करते.
भारतातील बेस्ट UPI पेमेंट अँप 2024
डिजिटल लॉकरमध्ये उपलब्ध प्रमाणपत्रांची यादी
डिजिटल लॉकर आपल्या नागरिकांना विविध प्राधिकरणांद्वारे प्रमाणित आणि प्रमाणित 631 कागदपत्रे प्रदान करते. सर्वात जास्त जारी केलेली काही कागदपत्रे खालीलप्रमाणे आहेत:
- आधार कार्ड
- UAN कार्ड
- धोरण दस्तऐवज
- पॅन पडताळणी रेकॉर्ड
- विमा पॉलिसी – दुचाकी
- शिधापत्रिका
- वाहनांची नोंदणी
- वाहन कराची पावती
- फिटनेस प्रमाणपत्र
- दहावीची मार्कशीट
- LPG सबस्क्रिप्शन व्हाउचर
- विमा पॉलिसी – कार
- उत्पन्नाचा दाखला
- बारावीची मार्कशीट
- चालक परवाना
- जातीचा दाखला
- जन्म प्रमाणपत्र
- ई पासबुक सेवा
- प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना
- खात्याचा हिशोब
DG लॉकरचे प्रमुख घटक
तांत्रिक घटकांमध्ये तीन भाग असतात, म्हणजे, रेपॉजिटरी, ऍक्सेस गेटवे आणि डिजीलॉकर पोर्टल.
- रेपॉजिटरी: वापरकर्त्यांनी आवश्यक स्वरुपात अपलोड केलेल्या इलेक्ट्रॉनिक दस्तऐवजांचा संग्रह. ती डिजिटल प्लॅटफॉर्मवरील सर्व कागदपत्रे असलेली भौतिक फाइल मानली जाऊ शकते.
- ऍक्सेस गेटवे: रिअल-टाइममध्ये एकाधिक संग्रहांमधून इलेक्ट्रॉनिक दस्तऐवजांमध्ये प्रवेश करण्यासाठी ही सुरक्षित ऑनलाइन यंत्रणा आहे. प्रवेश गेटवेचा वापर विनंतीकर्त्यांद्वारे नागरिकांना कागदपत्रे प्रदान करण्यासाठी केला जातो.
- डिजीलॉकर पोर्टल: हे नागरिकांच्या आधार क्रमांकाशी जोडलेले क्लाउड-आधारित स्टोरेज स्पेस आहे. इलेक्ट्रॉनिक कागदपत्रे साठवण्यासाठी. सध्या, ते 10 MB ची स्टोरेज क्षमता प्रदान करते, परंतु नजीकच्या भविष्यात ते 1 GB पर्यंत वाढण्याची अपेक्षा आहे.
भारत सरकारने हे पोर्टल, म्हणजे, डिजीलॉकर सुविधा प्रदान केली आहे, जिथे व्यक्ती वेब पोर्टल किंवा मोबाईल ऍप्लिकेशन्सवर लॉगिन आणि नोंदणी करू शकतात.
DG ची मुख्य कामे
डिजिटल लॉकर ही अर्जदाराच्या आधार क्रमांकाशी जोडलेली सेवा आहे. हे नागरिकांना 10 मेगाबाइट्स (एमबी) विनामूल्य वैयक्तिक स्टोरेज स्पेस प्रदान करते, ज्याचा वापर प्रामाणिक इलेक्ट्रॉनिक दस्तऐवज आणि इलेक्ट्रॉनिक दस्तऐवजाच्या URI लिंक्स संग्रहित करण्यासाठी केला जातो. हे 10 MB स्टोरेज 1 गीगाबाइट (GB) च्या मर्यादेपर्यंत वाढवणे अपेक्षित आहे.
डिजिटल लॉकर डिजिटल लॉकर इकोसिस्टमवर कार्य करते. या इकोसिस्टममध्ये तीन घटक असतात, म्हणजे, नागरिक, जारीकर्ता आणि विनंती करणारे.
- नागरिक: ही व्यक्ती किंवा व्यक्ती आहे जी डिजिटल लॉकर सेवा वापरत आहे अधिकृत आधार क्रमांक.
- जारीकर्ते: अधिकृत प्राधिकरणाद्वारे डिजिटल स्वाक्षरी केलेले इलेक्ट्रॉनिक दस्तऐवज जारी करणाऱ्या कोणत्याही संस्था किंवा संस्था आहेत. विशिष्ट डिजिटल लॉकरद्वारे प्रवेश करण्यासाठी नियुक्त केलेल्या रेपॉजिटरीमध्ये दस्तऐवज प्रदान करणे देखील आवश्यक आहे. काही अटींवर त्यांची कागदपत्रे अवैध करण्यासाठी ते पुढे जबाबदार आहेत.
- विनंतीकर्ते: ही संस्था किंवा विभाग आहे जे अंतिम वापरकर्त्यांना, म्हणजे, नागरिकांना आवश्यक कागदविरहित सेवा प्रदान करते. विशिष्ट दस्तऐवजावर वापरकर्त्याची संमती मिळाल्यानंतर ते सुरक्षित प्रवेश प्रदान करते.
मी डिजीलॉकरसाठी नोंदणी कशी करू?
DigiLocker नोंदणी प्रक्रिया समजण्यास सोपी आहे. खालील निर्देशांचे पालन करा:
- जा DigiLocker अधिकृत वेबसाइट.
- तुम्ही पर्याय म्हणून DigiLocker अँप देखील डाउनलोड करू शकता.
- त्यानंतर, निवडा “साइन अप करा”
- तुमचे नाव, लिंग, जन्मतारीख, तुमच्या आधार कार्डशी संबंधित मोबाइल नंबर, सहा अंकी सुरक्षा पिन, ईमेल आयडी आणि आधार क्रमांक यासह वैयक्तिक माहिती द्या.
- दाबा “प्रस्तुत करणे”बटण तुमच्या नोंदणीकृत फोन नंबरवर पाठवलेला OTP इनपुट करा.
- आणि ” दाबाप्रस्तुत करणे” तुम्ही आता तुमच्या DigiLocker खात्यात प्रवेश करू शकता.
- डिजिलॉकरमध्ये साइन इन करण्यासाठी तुम्हाला फक्त तुमचा लॉगिन आणि पासवर्ड टाकावा लागेल.
हेही वाचा ~ ई-पीक पाहणी | E Pik Pahani app 2024
डिजीलॉकरमध्ये कागदपत्रांवर ई-स्वाक्षरी करणे.
- कागदपत्रांवर स्वाक्षरी करण्यासाठी खालील चरणांचे अनुसरण करा:
- तुमच्या DigiLocker खात्यात लॉग इन करा च्या चिन्हावर क्लिक करा.
- “अपलोड केलेले दस्तऐवज” अपलोड केलेल्या कागदपत्रांची यादी दिसेल संबंधित दस्तऐवजासाठी, वर क्लिक कराeSign दुवा उपस्थित तुम्हाला तुमच्या नोंदणीकृत क्रमांकावर एक OTP मिळेल OTP एंटर करा.
- आणि eSign वर क्लिक करा निवडलेल्या कागदपत्रांवर स्वाक्षरी केली जाईल.
- एकाच वेळी, तुम्ही फक्त एक दस्तऐवज eSign करू शकता.
- एकदा ते पूर्ण झाल्यानंतर, ते पीडीएफ स्वरूपात रूपांतरित केले जाईल.
मी डिजिलॉकर खाते कसे उघडू शकतो? मला काय हवे आहे?
डिजीलॉकर सुविधा फक्त भारतीय नागरिकांसाठी उपलब्ध आहे. डिजीलॉकर खाते उघडण्यासाठी तुमच्याकडे आधार कार्ड (आधार क्रमांक) असणे आवश्यक आहे. खाते सक्रिय करण्यासाठी, तुमचे DigiLocker खाते तुमच्या आधार (UIDAI) क्रमांकाशी लिंक करणे अनिवार्य आहे.
डिजीलॉकरमध्ये माझा डेटा (प्रमाणपत्रे आणि कागदपत्रे) सुरक्षित आहे का?
सरकार आश्वासन देते की डिजीलॉकर पूर्णपणे सुरक्षित आहे, काही सर्वोत्तम सुरक्षा वैशिष्ट्ये आजवर उपलब्ध आहेत. डिजीलॉकर केवळ वापरकर्त्याला त्यांचा डेटा आणि दस्तऐवज ऍक्सेस करण्याची परवानगी देतो. वापरकर्त्याला एक सुरक्षित आणि खाजगी क्लाउड खाते मिळते, जे पासवर्ड-संरक्षित आहे. सुरक्षा उपायांमध्ये 256 बिट SSL एन्क्रिप्शन आणि मोबाइल ऑथेंटिकेशन आधारित साइन अप प्रक्रिया (OTP सुविधेसह) देखील समाविष्ट आहे. डिजीलॉकर ‘टाइम्ड लॉगआउट’ सह देखील येतो, याचा अर्थ वापरकर्त्याने ते उघडे आणि निष्क्रिय ठेवल्यास ते लॉग आउट करते.
DigiLocker सर्वोत्तम उद्योग पद्धतींचे पालन करते आणि डेटा 100 टक्के खाजगी ठेवते, ज्यामुळे फक्त वापरकर्त्याला तपशील आणि कागदपत्रे इतरांसोबत शेअर करता येतात. DigiLocker ISO प्रमाणित आहे, आणि त्याच्याकडे ISO-27001 प्रमाणित डेटा केंद्र आहे.
डिजीलॉकरमधील डिजिटल आरसी आणि डीएल हे परिवहन मंत्रालयाच्या डेटाबेसमधून येत असल्याची खात्री मी कशी करू शकतो? हे डिजिटल रेकॉर्ड भारतीय कायद्यानुसार अधिकृत आणि कायदेशीररित्या वैध आहेत का?
अ) डिजीलॉकरमधील डिजिटल आरसी आणि डीएल रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्रालयाने डिजिटल स्वाक्षरी केलेले आहेत. हे थेट नॅशनल रजिस्टर डेटाबेसमधून रिअल-टाइममध्ये आणले जाते आणि रेकॉर्ड ठेवण्याच्या उद्देशाने टाइमस्टॅम्प आहे. हा डिजिटल दस्तऐवज भारतीय आयटी कायदा 2000 अंतर्गत कायदेशीररित्या वैध दस्तऐवज आहे.
आमच्या विषयी
तुम्हाला जर आमची माहिती आवडली असेल व अश्या प्रकारच्या माहिती आपणाला हवी तर आमच्या माहितीस्तव या व्हाट्सअप्प चॅनल व फेसबुक पेज ला नक्की follow, लाईक नक्की करा.